Blogia
Noticias de Castrelos

Historia y tradiciones

Reportaxe sobre o Bar Queimada de Castrelos na TV

Hoxe, 23 de febreiro, puidemos ver na televisión unha reportaxe sobre a nosa entrañable cantina de Castrelo de Cima e sobre os seus donos, clientes e veciños, dentro do programa "De Bares", que emite V Televisión cada mércores. Este programa de 45 minutos xira sempre ao redor de catro bares encravados na xeografía galega. No caso do Bar Queimada de Castrelos quixeron destacar o seu carácter tradicional de bar-tienda e de centro da vida social dunha pequena aldea.

Tedes aquí en primeiro lugar un enlace á noticia que apareceu o día anterior no periódico La Voz de Galicia facendo mención da emisión do programa:

http://www.lavozdegalicia.es/ourense/2011/02/22/0003_201102O22C9991.htm

En segundo lugar, este é o enlace para ver o vídeo do programa:

http://www.vtelevision.es/programas/debares/2011/02/23/0031_45_57936.htm

 

A fala do Riós no programa Ben Falado! da Televisión de Galicia

Ben Falado! é un microprograma de 5 minutos sobre a lingua galega que se emite de luns a venres ás 15:30 h na TVG. No mes de novembro dedicáronlle un programa á fala no Concello de Riós polo que entrevistaron a veciños de diversas localidades do concello, entre eles a Manolo Gago, de Castrelo de Cima, que aparece varias veces no programa xunto a Pepe o Fotógrafo e Manolo da Concha.

Tempo de setas e castañas

Este ano parece que non é bo para os froitos. Non houbo noces e moi poucas mazas, peras, etc., todo o contrario do ano pasado. No que se refire á castaña, aínda non se pode falar moito porque estamos ao principio da recolleita, pero parece que son algo escasas e non moi boas, hai moitas bolecas e non son precisamente moi grandes.

Ademais das castañas tamén é tempo das setas ou cogumelos, que normalmente abundan pola nosa zona. Ata hai poucos anos ninguén se preocupaba deste tema, incluso viña xente de fóra -que polo que contan poñíanse as botas a recoller- e os do pobo nin se enteraban nin lle daban aprecio, salvo contadas excepcións como algún veciño que andaba pola calada dicindo que ía merendar ao monte ou a dar un paseo. Pouco a pouco a xente foise mentalizando da riqueza que tiña no seu monte e agora son moitos os que se dedican a recollelos, especialmente o que aquí chamamos as "rocas" (lepiotas) e os "níscalos" (boletus edulis e boletus pinícola). De tódolos xeitos, queda moito que aprender respecto das variedades de setas, de como collelas, etc.

 

Foto: Boletus edulis

Foto: Boletus pinícola

O pasado domingo, 2 de novembro, celebrouse unha nova edición da Festa da Castaña e do Cogumelo do Riós. Neste enlace http://www.laregion.es/noticia/37032/Castañas/setas/menú/Riós/ tedes unha reseña da festa publicada en La Región.

Polo que ao noso pobo respecta, destacar que participamos nunha exposición de fotos antigas dos pobos do Concello. Concretamente había unhas quince fotos do noso pobo, feitas desde os anos 50 ata os 70, moitas delas sacadas por "Pepe o fotógrafo", que aparecía tamén retratado nunha delas co seguinte texto ao pe da foto:

"Gracias a Pepe o Fotógrafo consérvanse moitas das fotografías das vivenzas daqueles tempos, fotografías que el xenerosamente facía e repartía entre os veciños de Castrelo de Cima".

El Concello de Riós intenta la recuperación de la máscara del Entroido de Castrelo de Cima y Veiga do Seixo

 vellarrondecastrelodecima2.JPG

 Según publica hoy el periódico La Región, el Concello de Riós ha encargado a un conocido sastre de Ourense la confección de 9 trajes de "vellarrón" con la intención de utilizarlo para salir por el municipio y en el próximo desfile del Entroido de Verín. Este personaje o "máscara" de carnaval es originario de los pueblos de Castrelo de Cima y Veiga do Seixo, donde desapareció hace ya varias décadas y posee elementos comunes en su vestimenta con otras máscaras de la zona, especialmente con el "boteiro" de Viana.

Según se puede leer en el artículo publicado, este traje "lleva una careta de cartón duro, donde resalta una afilada nariz con bigote y barba hechos de lana de oveja de color negro; espesas cejas; una blanca dentadura y unas grandes orejas de papel. El traje consta de una camisa de algodón con lazos de once colores y un calzón con flecos coloreados. Y los complementos son una pañoleta blanca, faja, botas, pololos y un palo".

La diferencia principal entre el traje de Castrelo y el de A Veiga consistía en que en el primer caso el traje llevaba tiras de tela mientras que en el segundo estas tiras eran de papeles.

La confección de los nueve trajes está haciendo ‘sudar’ a José Antero Rodríguez pues ‘es una tarea de chinos que exige muchas horas de trabajo’, dice, ya que hay que coser cintas y flecos con mucho tiento. El precio de cada traje ronda los 600 euros.

(Para más información sobre como era el carnaval en Castrelo de Cima y en Veiga de Seixo, pinchar en la sección de archivos, febrero de 2005)

Festas e celebracións do mes de xaneiro en Castrelo de Cima. 2ª parte: O San Antonio e o San Sebastián

Foto: Néboa sobre Castrelos o pasado martes, día de San Antonio

Algúns días despois, o 17 de xaneiro, chegaba o San Antonio, festividade que tiña bastante arraigo. Conta Maruja Gago como pola mañá había misa e procesión e, ó carón da igrexa,  celebrábase tamén a subasta dos agasallos que a xente lle entregaba ó Santo,  e que consistían en cachuchas, queixadas, patas, orelleiras, etc., cos que enchían un cesto para ser subastados polo sancristán, que no seu tempo era o Tío Eladio. Oito días antes empezara xa o novenario, durante o cual sacaban o Santo ó redor da igrexa tódalas mañás. O día de San Antonio viña moita xente doutros pobos que lle tiñan moita devoción ó Santo, polo que lle traían tamén algún ofrecemento  para darlle grazas porque lle curara algún animal que estaba enfermo, porque lle naceran moitos porcos e todos sans, etc. As veces incluso traíanlle un porquiño pequeno ó Santo.

Pola tarde e pola noite había baile na aira de O Cabo, se o tempo acompañaba, ou senón nalgún lugar cuberto como o terreiro dos Cimas. En lugar de gaiteiros, esta vez era unha banda de música, que a miúdo acostumaba a ser a de Moialde, pobo próximo a Castrelos no que había unha docea de músicos, segundo contan. Outras veces viñan músicos de Castrelo de Abaixo e de Santa Comba, como o Sr. Juanito, o trompetista. Os músicos, ademáis de pagados, eran mantidos, polo que se repartían nas casas de varios vecinos para xantar e cear, normalmente nas dos mozos que organizaban a festa.


 

 

Foto antiga: Festa na aira de O Cabo

          

Máis adiante, ó día 20 deste mesmo mes, celebrábase o San Sebastián, no que se repetía o esquema de misa, procesión e subasta pola mañá e baile pola tarde e noite, aínda que esta vez soían ser gaiteiros os encargados de animalo. Acudían tamén xentes dos pobos veciños que lle traían o santo o seu agasallo.


Ademáis destas datas festivas, outros moitos domingos do ano organizábanse tamén festas máis ou menos improvisadas. Manolo Gago, veciño de Castrelo de Cima, conta como “naqueles tempos había un gaiteiro en cada pobo: un en Castrelos, outro na Veiga, en Covelas, en San Lorenzo, .... Íano chamar e xunto cun bombo e unha caixa facíase o baile, que duraba ata as dúas ou tres da madrugada. As mozas encargábanse de mantelos. Algunha levaba unha queixada e outras chourizos, cocíanos nunha pota e así preparábanlles alí a cena. Había festa moitos domingos, se non a había aquí era en Mourisco, ou na Veiga, ... Xa estaba a xente de acordo”.

Festas e celebracións do mes de xaneiro en Castrelo de Cima. 1ª parte: A tradición dos Reis

Festas e celebracións do mes de xaneiro en Castrelo de Cima. 1ª parte: A tradición dos Reis

Foto: grupo de mozos e mozas de Castrelos, posiblemente nos anos 50

Xaneiro era antigamente un mes especialmente festivo. A tradición xa se perdeu fai algunhas décadas, pero aínda queda moita xente que recorda estas celebracións con agarimo.

Tiñamos en primeiro lugar os Reis. Ocorría que un grupo de mozas ou mozos se xuntaban para tratar de organizar a festa. Entón, na noite do día 5 comezaban ensaiando na casa dalgún mozo ou moza e logo saían de noite polas rúas do pobo cantando as cancións, cando a xente xa estaba na cama. Normalmente levaban tamén uns gaiteiros -gaita, bombo e caixa- que os acompañaban nas súas cancións. Daba gusto oilos pola noite, uns tocando e outros cantando. Había varias cancións de Reis, como por exemplo unha que comezaba así:

Por detrás de Fuente Clara

donde Cristo pensó que era

ha nacido el Niño Dios

de una hermosita doncella.

Ó día seguinte, o día 6, pola mañá, volvían a recorrer as rúas pedindo o aguinaldo ós veciños. Cada un daba o que podía, como chourizos, cachuchas, ou diñeiro, para axudar a pagar ós gaiteiros e para a comida dese día. Había misa, na que tamén tocaban os gaiteiros e  baile pola tarde e pola noite para todos os veciños. O sitio do baile podía ser una cuadra calquera, como a da escuela, ou o terreiro dos Cima,  ..., xa que  variaba duns anos a outros. Viña xente de Mourisco, da Veiga, ...

Foto: Antiga escola. Na súa cadra, como en outras moitas, tamén se facía o baile

Mejoras en las pistas de Castrelo de Cima

Mejoras en las pistas de Castrelo de Cima Foto: Niveladora y camino en As Callellas

En estos últimos días una máquina niveladora contratada por la Comunidad de Montes de Castrelo de Cima ha estado realizando trabajos de mejora de los caminos de acceso a fincas. La máquina ha nivelado los suelos y ha mejorado los taludes laterales para que no caiga la tierra sobre las pistas. También se ha hecho algo de cuneta y ha limpiado la vegetación que estrechaba los caminos.

La niveladora ha sido contratada a Estévez, de As Ferreiras. Ha trabajado por las zonas de As Callellas, O Atallo, Os Cabeceiros, Valpedro, etc. Sin embargo, han quedado algunos caminos pendientes para más adelante, debido a la estrechez y a la peligrosidad de trabajar en determinados parajes. Se intentará traer otra más pequeña y adecuada para terminar lo que falte.

Os veciños de Castrelos solicitan ó Obispado a cesión da rectoral

Os veciños de Castrelos solicitan ó Obispado a cesión da rectoral Foto: Estado actual da casa rectoral de Castrelo de Cima

Nas últimas semanas iniciáronse conversacións cara a cesión por parte do Obispado de Ourense da casa rectoral de Castrelo de Cima así como do patio anexo á mesma. Hai uns anos xa se levaron a cabo certas negociacións con este fin pero non se chegou a ningún acordo formal.

Hai uns meses os veciños de Castrelos plantexáronse a necesidade de restaurar o retablo da igrexa parroquial, motivo polo que se debatiu na asemblea da Comunidade de Montes en verán, sendo aprobado destinar unha parte dos fondos á dita restauración. Na mesma reunión, os comuneros reclamaron que se retomara o tema da cesión por parte do Obispado da finca mencionada co fin de eliminar as ruinas, adecentar o entorno da igrexa e facer unha zona recreativa.

Nesta semana presentouse ós representantes do pobo un borrador do acordo mediante o que se cedería a finca en cuestión durante vintecinco anos. Nos próximos días realizarase a firma polas dúas partes, veciños e Obispado, do cal vos manteremos informados.